Fastation

ห้องแสดงนิทรรศการ

ครั้งแรกกับ BAB 2024 ใน พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน จากปลาหลีฮื้อข้ามประตูมังกร สู่ไฟบรรลัยกัลป์

08/11/2024

ครั้งแรกที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ได้เข้าร่วมเป็น 1 ใน 11 สถานที่จัดแสดงของเทศกาลศิลปะร่วมสมัยนานาชาติ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ 2024 หรือ BAB 2024 โดยภายใน พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน จัดแสดงผลงานศิลปะร่วมสมัยทั้งในรูปแบบศิลปะจัดวาง ประติมากรรม สื่อผสม จิตรกรรม วิดีโออาร์ต จาก 8 ศิลปิน ร่วมกับโบราณวัตถุและศิลปวัตถุ 89 ชิ้นจากคลังกลาง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติFocus • นับเป็นครั้งแรกที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ได้เข้าร่วมเป็น 1 ใน 11 สถานที่จัดแสดงของเทศกาลศิลปะร่วมสมัยนานาชาติ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ 2024 หรือ BAB 2024 • ผลงานศิลปะร่วมสมัยทั้งในรูปแบบศิลปะจัดวาง ประติมากรรม สื่อผสม จิตรกรรม วิดีโออาร์ต จาก 8 ศิลปิน จัดแสดงร่วมกับโบราณวัตถุและศิลปวัตถุ 89 ชิ้นจากคลังกลาง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ • ผลงานหลายชิ้นเชื่อมโยงประวัติศาสตร์ของพื้นที่จัดแสดงคือพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน ประวัติศาสตร์ของตำแหน่งพระราชวังบวรสถานมงคล หรือ วังหน้าในสมัยรัตนโกสินทร์ รวมถึงเกร็ดเรื่องเล่าและตำนานความเชื่อนับเป็นครั้งแรกที่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ได้เข้าร่วมเป็น 1 ใน 11 สถานที่จัดแสดงของเทศกาลศิลปะร่วมสมัยนานาชาติ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ 2024 หรือ BAB 2024 ภายใต้แนวคิด “รักษา กายา” (Nurture Gaia) จัดขึ้นระหว่างวันที่ 24 ตุลาคม 2567 – 25 กุมภาพันธ์ 2568 เพื่อสะท้อนความคิดเรื่องธรรมชาติ ผู้หญิง นิเวศวิทยา การเมือง และอำนาจเหนือธรรมชาติ ภายใน พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน จึงมีการจัดแสดงศิลปะร่วมสมัยทั้งในรูปแบบศิลปะจัดวาง ประติมากรรม สื่อผสม จิตรกรรม วิดีโออาร์ต จาก 8 ศิลปินร่วมกับโบราณวัตถุและศิลปวัตถุ 89 ชิ้นจากคลังกลาง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติผลงานของโจเซฟ บอยส์ประติมากรรมและภาพวาดของศิลปินระดับตำนาน โจเซฟ บอยส์ (Joseph Beuys) ที่เกี่ยวกับเพศหญิง สัตว์ที่เป็นสัญลักษณ์ทางจิตวิญญาณ และการแพทย์ทางเลือกแบบ โฮมีโอพาธีย์ (Homeopathy) จัดแสดงรวมกับคอลเลคชันเครื่องปั้นดินเผารูปสัตว์ต่างๆ ส่วนบริเวณโถงกลางของพระที่นั่งศิวโมกขพิมานติดตั้งประติมากรรมรูปศีรษะผู้หญิงอินเดียทาสีน้ำเงิน “Parvati” ของศิลปินอินเดีย ราวินเดอร์ เรดดี (Ravinder Reddy) เพื่อสื่อถึงพลังของสตรีเพศและรายล้อมด้วยโบราณวัตถุและศิลปวัตถุ เช่น รูปเทวสตรี ฐานประติมากรรมรูปโยนี ศิวลึงค์ แผนที่ไตรภูมิฉบับจำลองและสมุดไทดำฉบับจำลองร่างเทียบรูปภาพเรื่องรามเกียรติ์ในวัดพระแก้ว“Parvati” โดย ราวินเดอร์ เรดดีประวัติศาสตร์ของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ซึ่งเดิมเป็นส่วนหนึ่งของพระราชวังบวรสถานมงคล หรือ วังหน้า ที่ประทับของพระมหาอุปราชตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1-5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ รวมถึงจิตรกรรมปลาหลีฮื้อกระโดดข้ามประตูมังกรที่ประดับด้านหลังพระทวารคู่กลางของพระที่นั่งอิศราวินิจฉัย เรื่องราวไตรภูมิพระร่วงว่าด้วยการล้างโลกด้วยไฟบรรลัยกัลป์ และวิกฤตปลาหมอคางคำในปัจจุบัน ได้ถูกนำมาร้อยเรียงเป็นงานศิลปะจัดวางชื่อ “สีทันดรสันดาป” (Fish, Fire, Fallout) โดย นักรบ มูลมานัส ศิลปินที่มีชื่อเสียงด้านงานศิลปะคอลลาจสีทันดรสันดาป โดย นักรบ มูลมานัสภายในตู้กระจกขนาดใหญ่จัดแสดงประติมากรรมรูปปลา 2 ตัวอยู่คนละฝั่งแต่หันหน้าเข้าหากัน ร่วมกับศิลปวัตถุต่างๆ เช่น ประติมากรรมดินเผารูปปลา ตุ๊กตาเสียกบาล ประติมากรรมรูปพระแม่โพสพและแม่ซื้อ ส่วนด้านหลังเป็นภาพจำลองของจิตรกรรมฝาผนังเทพชุมนุมในพระที่นั่งพุทไธสวรรย์“ภาพวาดปลาหลีฮื้อที่มีความมุ่งมั่นจะกระโดดข้ามประตูมังกรเพื่อทะยานเป็นมังกร ทำให้คิดในอีกมุมที่เราไม่ค่อยคิดคือปลาหลีฮื้อที่ไม่สามารถกระโดดข้ามได้แล้วไม่ได้ไปต่อจะเป็นอย่างไร ตำแหน่งวังหน้า (ในสมัยรัตนโกสินทร์) มี 6 พระองค์แต่มีวังหน้าเพียงพระองค์เดียวที่มีฐานะเทียบเท่ากษัตริย์” นักรบ กล่าวถึงแรงบันดาลใจในการนำเกร็ดประวัติศาสตร์และศิลปวัตถุชิ้นสำคัญของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มาตีความเป็นผลงานศิลปะร่วมสมัยภาพปลาหลีฮื้อกระโดดข้ามประตูมังกร ประดับด้านหลังพระทวารคู่กลางของพระที่นั่งอิศราวินิจฉัยภาพปลาหลีฮื้อกระโดดข้ามประตูมังกรนำมาประกอบในงาน “สีทันดรสันดาป” ของ นักรบ มูลมานัสจิตรกรรมปลาหลีฮื้อกระโดดข้ามประตูมังกรเป็นงานศิลปะชิ้นสำคัญที่เขียนด้วยเทคนิคลายกำมะลอคือใช้ทั้งทองคำและสีในการวาดและคาดว่าเขียนโดยช่างจีนในไทยและสร้างในสมัย สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ (กรมพระราชวังบวรสถานมงคล หรือวังหน้าในรัชกาลที่ 3) โดยเป็นภาพปลาหลีฮื้อ หรือ ปลาไน ที่กำลังว่ายทวนกระแสน้ำในแม่น้ำฮวงโห จนไปถึงประตูมังกรและพยายามกระโดดข้ามประตู ถ้าข้ามพ้นประตูสำเร็จจะทำให้ปลาหลีฮื้อกลายเป็น ปลามังกร และเมื่อว่ายสูงขึ้นไปก็กลายเป็นมังกรน้อย จากนั้นทะยานเป็นมังกรห้าเล็บซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของจักรพรรดิ์ส่วนตำแหน่งวังหน้าตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1-5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์มีทั้งสิ้น 6 พระองค์ แต่วังหน้าที่ได้รับการสถาปนาให้มีพระเกียรติยศเสมอด้วยพระเจ้าแผ่นดินและเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์คือ พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว พระอนุชาของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 โดยถือเป็นกษัตริย์พระองค์ที่ 2 หรือ The Second King ในรัชกาลที่ 4 แห่งราชวงศ์จักรีนักรบ มูลมานัส“ผมได้อ่านเรื่อง ‘พระราชวิจารณ์’ ของรัชกาลที่ 5 ที่พระองค์ท่านมีความเห็นเกี่ยวกับพระนิพนธ์เรื่อง ‘นิพานวังน่า’ (หรือ นิพพานวังหน้า) ของพระองค์เจ้ากำพุชฉัตร พระราชธิดาในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท (วังหน้าพระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์) ที่บรรยายความโศกเศร้าเมื่อพระราชบิดาได้จากไปแล้วและมีกล่าวถึงว่าแม้แต่ปลาในวังหน้าก็ยังเสียใจ โดย ร.5 ได้ระบุว่าในวังหน้านั้นมีสระและปลาเยอะมาก”นักรบจึงได้นำ “ปลา” ที่ปรากฎในพระนิพนธ์เกี่ยวกับวังหน้าและในจิตรกรรมชิ้นสำคัญของพื้นที่ประวัติศาสตร์มาเชื่อมโยงกับเรื่องราวไฟบรรลัยกัลป์ล้างโลกในไตรภูมิพระร่วง และลิลิตนารายณ์สิบปางซึ่งหนึ่งในนั้นคือปาง มัตสยาวตาร ที่พระนารายณ์ทรงอวตารเป็นปลาเพื่อกอบกู้โลกจากน้ำท่วม รวมถึงวิกฤตปลาหมอคางคำที่ทำลายระบบนิเวศธรรมชาติในปัจจุบัน มาร้อยเรียงในอีกหนึ่งตู้กระจกขนาดใหญ่โดยภายในตู้จัดแสดงประติมากรรมปลา 2 ตัวที่ติดกลไกให้เหงือกขยับได้แบบรวยริน ประกอบกับวิดีโอฉายภาพของ เชฟป้อม- ม.ล.ขวัญทิพย์ เทวกุล ขณะเตรียมปลาหมอคางคำ 7 ตัวจนกระทั่งทอดในกระทะน้ำมันจนเสร็จ“ผมนึกถึงในไตรภูมิพระร่วงที่กล่าวถึงปลาใหญ่ยักษ์ 7 ตัว ในช่วงที่คนเริ่มเสื่อมศีลธรรมจนเกิดเหตุการณ์ประหลาดคือมีพระอาทิตย์เพิ่มขึ้นจนกลายเป็น 7 ดวง ทำให้แม้กระทั่งน้ำในมหานทีสีทันดรก็ยังแห้งขอดและปลายักษ์ทั้ง 7 ก็ตายไปด้วยทำให้น้ำมันในตัวปลาไหลออกมาท่วมโลกจนเกิดไฟบรรลัยกัลป์ทำให้โลกแตก และเชื่อมโยงไปถึงลิลิตนารายณ์สิบปางที่ในปางหนึ่งพระนารายณ์อวตารเป็นปลาเพื่อกำจัดภัยพิบัติและก่อให้เกิดโลกใหม่” นักรบกล่าว“พระยาสุรสีห์แห่งศิวโมกข์” โดย คมกฤษ เทพเทียนคมกฤษ เทพเทียน เป็นอีกหนึ่งศิลปินที่หยิบยกประวัติศาสตร์ เกร็ดเรื่องเล่า ตำนานความเชื่อเกี่ยวกับวังหน้ามาถ่ายทอดเป็นงานศิลปะร่วมสมัยในรูปแบบประติมากรรมและจะจัดทำเป็นกาชาปองต่อไปสำหรับโปรเจกต์ที่ชื่อว่า “ไทม์แมชชีน” (Time Machine) ซึ่งจะพาผู้ชมย้อนกลับไปตั้งแต่สมัยเริ่มสร้าง พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน โดยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นตั้งแต่เมื่อแรกสร้างวังหน้าในสมัยรัชกาลที่ 1 เมื่อพ.ศ. 2325 เพื่อใช้สำหรับเสด็จออกขุนนางและบำเพ็ญพระราชกุศลต่างๆ เป็นอาคารโถงไม่มีผนังและสร้างด้วยเครื่องไม้อีกทั้งมีขนาดเล็กกว่าปัจจุบันประติมากรรมไม้แกะสลัก “พระยาสุรสีห์แห่งศิวโมกข์” เป็นรูปสิงโตทรงเครื่องประดับด้วยดวงแก้วตรงหน้าผากในท่านั่งบนบัลลังก์ โดยได้แรงบันดาลใจจากการศึกษาประวัติของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท วังหน้าในรัชกาลที่ 1“สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท ผู้สร้างพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน มีพระสมัญญานามว่า ‘พระยาเสือ’ ด้วยพระอัธยาศัยที่กล้าหาญ เข้มแข็งและเด็ดขาดและเป็นทหารเอกคนสำคัญของสมเด็จพระเจ้าตากสินในการทำศึกสงคราม และเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาแตกท่านเป็นผู้ที่ไปรับพระมารดาของพระเจ้าตากจากเพชรบุรีกลับมาที่ค่ายของพระเจ้าตากอย่างปลอดภัย แต่เมื่อผมจะทำประติมากรรมรูปเคารพโดยใช้ ‘เสือ’ เป็นต้นแบบตามพระสมัญญานาม ไม่ปรากฎว่ามีรูปเสือในรูปแบบรูปเคารพที่จะนำมาอ้างอิงได้แต่มีรูปสิงโตนั่งบนบัลลังก์จึงคิดว่านำมาเทียบเคียงกันได้”ตรงฐานของบัลลังก์มีเหล็กดัดเป็นรูป “นกเอื้อง” ซึ่งเป็นพระนามเดิมของพระมารดาพระเจ้าตาก ส่วนโครงเหล็กดัดด้านหลังบัลลังก์เป็นตัวเลขไทยแสดง ปีที่สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทประสูติ ปีที่ได้รับสถาปนาเป็นวังหน้าในรัชกาลที่ 1 และปีที่สวรรคต“นอกจากดูงานแล้วแค่ว่าสวยหรือไม่สวย ผมอยากให้ประวัติศาสตร์มีชีวิตและก่อเกิดบทสนทนา มีข้อมูลมาโต้ตอบกันทำให้ได้ข้อมูลที่กลมมากขึ้นซึ่งจะเป็นประโยชน์มากต่อการศึกษาประวัติศาสตร์ และด้วยประติมากรรมแบบรูปเคารพหรือกาชาปองที่ผมกำลังทำอยู่นั้นเชื่อว่าจะทำให้เข้าถึงกลุ่มคนได้ง่ายมากขึ้น” คมกฤษกล่าว“พระอาทิตย์แห่งวังหน้า” โดย คมกฤษ เทพเทียนคมกฤษยังนำเสนอประติมากรรมแกะสลักหินทรายชื่อ “พระอาทิตย์แห่งวังหน้า” ในรูปแบบคล้ายพระคเณศ เพื่อระลึกถึง สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ วังหน้าในรัชกาลที่ 3 ผู้มีบทบาทสำคัญในการให้รื้อ พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน ที่เป็นอาคารเรือนไม้แล้วสร้างใหม่เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนขนาดใหญ่กว่าเดิม ส่วนหลังคายังเป็นเครื่องไม้เลียนแบบมาจากพระที่นั่งองค์เดิมคือมีลักษณะลาดต่ำและมีพาไลรอบเพื่อป้องกันแดดและฝนสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าช้าง ภายหลังได้รับพระราชทานนามใหม่ว่า พระองค์เจ้าอรุโณทัย ดังนั้นคมกฤษจึงนำคำว่า “ช้าง” และ “พระอาทิตย์” ที่สื่อถึงความหมายชื่ออรุโณทัยหรือเวลาพระอาทิตย์ขึ้น เป็นคีย์หลักในการออกแบบประติมากรรมคล้ายรูปเคารพ“พระองค์ท่านเป็นบุคคลสำคัญที่สร้างพื้นที่ประวัติศาสตร์แห่งนี้จึงอยากใช้ศิลปะเป็นตัวสื่อโดยเมื่อเป็น ช้าง ก็ต้องมีต้นแบบเป็นพระคเณศโดยอ้างอิงจากพระคเณศที่แกะสลักจากหินภูเขาไฟประทับบนฐานประดับหัวกะโหลกทรงอาภรณ์และเครื่องประดับรูปหัวกะโหลกและจัดแสดงอยู่ที่อาคารมหาสุรสิงหนาท แต่ในประติมากรรมชิ้นนี้ผมเปลี่ยนเครื่องประดับจากรูปหัวกะโหลกเป็นพระอาทิตย์”นอกจากนี้ยังมีตำนานเรื่อง ศาลเจ้าแม่สิงโตทอง ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ ซึ่งเดิมพื้นที่นี้เป็นส่วนหนึ่งของวังหน้า โดยบ้างก็ว่าเป็นสิงโตหินคู่ที่บรรทุกมาในเรือสำเภาเพื่อถ่วงน้ำหนักเรือที่เรียกว่า อับเฉา บ้างก็ว่าสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพทรงสั่งมาจากเมืองจีนจำนวน 3 ตัวเพื่อแก้ฮวงจุ้ยบริเวณนั้นซึ่งตรงกับแพร่งน้ำปากคลองบางกอกน้อยและถือว่าเป็นตำแหน่งอัปมงคล แต่ไม่ว่าจะเป็น สิงโตคู่ หรือสิงโต 3 ตัวก็ตาม เมื่อลำเลียงมาทางเรือและจะยกขึ้นฝั่งกลับพลัดตกน้ำและงมขึ้นมาได้แค่สิงโตตัวเมียดังเช่นที่ปรากฏในศาลเจ้าแม่สิงโตทองคมกฤษจึงสร้างสรรค์ประติมากรรมไฟเบอร์กลาสชื่อ “สิงโตทอง” เป็นรูปสิงโตสีทองผูกผ้าสามสีและมีเงาสะท้อนบนผืนน้ำทำจากเรซิ่นใส“ผมพยายามสืบค้นข้อมูลทางประวัติศาสตร์และพบว่ามีบันทึกว่ามีสิงโตหินจมจริงบริเวณท่าน้ำ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ตามความเชื่อบ้างก็ว่าเป็นการจมเพราะอุบัติเหตุเนื่องจากน้ำหนักมากและไม่มีเครื่องยกที่เหมาะสม บ้างก็เชื่อว่าเป็นการตั้งใจจมตามไสยศาสตร์ ผมมีแนวคิดอยากจะลองประสานกับหน่วยกู้ภัยทางน้ำเพื่อลองสืบค้นดูใต้น้ำว่ายังมีสิงโตหินจมอยู่หรือไม่แม้จะผ่านมาแล้วหลายร้อยปี มีความเป็นไปได้ที่จะทำจริงได้จากการประสานงานกับหลายฝ่าย” คมกฤษกล่าวอย่างจริงจังวิดีโออาร์ต “ถักโลกทอแผ่นดิน” โดย จิตติ เกษมกิจวัฒนา และ นักรบ มูลมานัสภายใน พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน ยังจัดแสดงผลงานวิดีโออาร์ต “ถักโลกทอแผ่นดิน” (Our Place in Their World) โดย จิตติ เกษมกิจวัฒนา และ นักรบ มูลมานัส ซึ่งเคยจัดแสดงในนิทรรศการ “วิญญาณข้ามมหาสมุทร” (The Spirits of Maritime Crossing) ในฐานะกิจกรรม Collateral Event หรือนิทรรศการที่ได้รับเชิญโดยคณะกรรมการมหกรรมศิลปะ เวนิส เบียนนาเล่ ครั้งที่ 60 ปี 2567 แต่จัดแสดงนอกพื้นที่แสดงงานหลัก โดยนำเสนอภาพคอลลาจของประวัติศาสตร์เมื่อชนชั้นนำและสามัญชนชาวสยามเดินทางข้ามมหาสมุทรไปยังโลกตะวันตกเพื่อกรุยทางสู่ความเป็นสมัยใหม่ของสยาม“A Verse for Nights” โดย ดุษฎี ฮันตระกูล“Lapse of Memory” ของ หริธร อัครพัฒน์“Sisters (Flame and Foam) โดย เคียร่า คาโมนีนอกจากนี้ผลงานชุด “A Verse for Nights” โดย ดุษฎี ฮันตระกูล ยังบอกเล่าเรื่องราวความสัมพันธ์ของมนุษย์และธรรมชาติผ่านชุดเครื่องปั้นดินเผาและประติมากรรมรูปมือและหน่อไม้ที่จัดแสดงร่วมกับเครื่องปั้นดินเผาเขียนสีจากแหล่งโบราณคดีบ้านเชียง และคอลเลคชันประติมากรรมนามธรรม “Lapse of Memory” ของ หริธร อัครพัฒน์ รวมไปถึงงานประติมากรรมรูปพี่สาวและน้องสาว “Sisters (Flame and Foam) โดยศิลปินชาวอิตาลี เคียร่า คาโมนี (Chiara Camoni) แสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับธรรมชาติและวัฏสงสารFact File • บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ 2024 หรือ BAB 2024 จัดแสดงระหว่างวันที่ 24 ตุลาคม 2567 – 25 กุมภาพันธ์ 2568 ณ สถานที่สำคัญในกรุงเทพฯ ทั้งหมด 11 แห่ง ได้แก่ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร / วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร / วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร / วัดบวรนิเวศวิหาร / พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร / พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป หรือ หอศิลป์เจ้าฟ้า / หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร / มิวเซียมสยาม / วันแบงค็อก / ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ และ ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ • พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ถนนหน้าพระธาตุ กรุงเทพฯ เปิดเวลา 9.00-16.00 น. (ปิดวันจันทร์และวันอังคาร) สอบถามเพิ่มเติม : โทรศัพท์ 02-224-1333 และ 02-224-1402 • ติดตามตารางกิจกรรมของ BAB 2024 เพิ่มเติมได้ทาง Facebook และ Instagram : Bkkartbiennaleแหล่งที่มาข่าวและภาพต้นฉบับ sanookhttps://www.sanook.com/travel/1449863/

อ่านรายละเอียดเพิ่มเติม

ห้องแสดงนิทรรศการ

เปิดตัว 30 ผีท้องถิ่นไทยที่ไม่เคยถูกเล่า ยกโขยงกันมาจากทั่วทุกภูมิภาค

06/11/2024

หลอนรับฮาโลวีน นิทรรศการ 'The Untold Story เรื่องผีท้องถิ่นที่ไม่เคยถูกเล่า' เปิดตัวผีท้องถิ่นไทยที่ยังไม่อยู่ในสื่อกระแสหลัก ไปฟังเรื่องราวของผีอ๊าบ ผีมนายสโนน ผีจะแกขเมา ผีสม่อยดง ผีปู่พึ้ม ผีม้าบ้อง ผีตากะลายายกะลี ฯลฯผี มีจริงหรือเปล่า ยังเป็นคำถามที่ไม่มีคำตอบตายตัว ขึ้นอยู่กับความเชื่อส่วนบุคคล แต่ที่แน่ๆ จินตนาการจากความกลัวในรูปแบบของ ‘ผี’ ถูกนำมาใช้หลากหลาย ทั้งจากตำนานที่สร้างขึ้นเพื่อการสั่งสอนให้ระมัดระวัง การขู่เพื่อให้เกิดความมีระเบียบเรียบร้อยในสังคม หรือการจูงใจให้เกิดความร่วมมือกระทั่งมาถึงยุคใหม่ ที่ ‘ผี’ ได้รับการตีความให้มีความน่ารักมากขึ้นในภาพยนตร์และแอนิเมชัน รวมถึงการสร้างสรรค์คาแรคเตอร์ที่สามารถดัดแปลงเป็นสินค้าและสื่อดิจิทัลที่เข้าถึงกลุ่มลูกค้าและกลายเป็นช่องทางในการสร้างรายได้ที่กำลังเติบโตหลายประเทศนำเรื่อง ‘ภูต ปีศาจ ผี’ ในนิทานพื้นบ้าน ในประวัติศาสตร์ ในเรื่องเล่าท้องถิ่น เช่น แวมไพร์ มนุษย์หมาป่า ซาตาน อสูรน้อยคิทาโร่ มาแปลงสู่สื่อร่วมสมัย ได้รับความนิยมไปทั่วโลกและสร้างมูลค่ากลายเป็นเม็ดเงินมหาศาลนิทรรศการ “The Untold Story เรื่องผีท้องถิ่นที่ไม่เคยถูกเล่า”ประเทศไทยก็มีเรื่องราวของภูตผีปีศาจผีสางนางไม้มากมาย ล่าสุด สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) หรือ CEA ปลุกเรื่องเล่าจากตำนาน ‘ผีท้องถิ่นไทย’ ที่ใครหลายคนอาจไม่รู้จัก จัดทำเป็นนิทรรศการชื่อ The Untold Story เรื่องผีท้องถิ่นที่ไม่เคยถูกเล่า เปิดตัว 30 ผีท้องถิ่นไทยที่อาจไม่คุ้นชื่อยกโขยงกันมาจากทั่วทุกภูมิภาคชวนทุกคนไปสัมผัสและปลดปล่อยจินตนาการ สร้างแรงบันดาลใจ และส่งต่อความเป็นไปได้ใหม่ ๆ ในการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจจาก ทุนวัฒนธรรม และ เรื่องเล่าท้องถิ่น ที่ยังไม่เคยถูกเล่ามาก่อนพร้อมกับชมคาแรคเตอร์ผีร่วมสมัยกว่า 90 แบบ ซึ่งเป็นผลงานที่ผสานการตีความเรื่องราวเข้ากับการออกแบบอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของศิลปินไทยรุ่นใหม่นิทรรศการ “The Untold Story เรื่องผีท้องถิ่นที่ไม่เคยถูกเล่า” แบ่งออกเป็น 3 โซน ชวนทุกคนมาเปิดตาและเปิดใจ สร้างประสบการณ์เห็น ‘ผี’ ร่วมกัน ดังนี้ • โซนที่ 1: ปลุกตำนานผีท้องถิ่นล้อมวงฟังเรื่องผีหากเอ่ยถึง ‘ผีไทย’ ในความทรงจำ หลายคนอาจนึกถึงผีกระสือ ผีปอบ ผีเปรต ผีที่ครั้งหนึ่งเคยหลอนเราจนขวัญผวา และเป็นขวัญใจยอดฮิตในอุตสาหกรรมบันเทิงทั้งหลายแต่จริง ๆ แล้ว ‘ผีไทย’ มีแก๊งเยอะกว่านั้น เพราะยังมี ผีท้องถิ่น ที่ไม่ได้ปรากฏในหน้าประวัติศาสตร์กระแสหลักอีกเพียบ ทุกคนจะได้รู้จักเรื่องเล่าตำนานผีท้องถิ่นไทยกันมากยิ่งขึ้น เพื่อท้าทายจินตนาการว่า “ผีเหล่านี้จะมีหน้าตาเป็นอย่างไร?”พื้นที่แรกของนิทรรศการโซนนี้ชวน ล้อมวงฟังเรื่องผี ผ่านเสียงที่บันทึกไว้จากแพลตฟอร์มยูทูป สร้างบรรยากาศโดยมีวิทยุทรานซิสเตอร์วางอยู่บนแคร่ไม้ไผ่ เหมือนกำลังฟังเรื่องผีผ่านวิทยุ ย้อมบรรยากาศให้ชวนหลอนยิ่งขึ้นด้วยแสงไฟสีแดงสลัวราวกับเป็นเวลาดึกดื่น เอ๊ะ..หรือว่ากำลังอยู่ในนรกนั่งลงแล้วฟังเรื่อง ผีหลังกลวง ผีโขมด ผีม้าบ้อง ผีปกกะโหล้ง และ ผีกองกอยฟังเรื่องผีผ่านหูฟังประชันภาพวาดผีท้องถิ่นไทยที่ยังไม่เคยถูกเล่าในจินตนาการถัดเข้าไปอีกห้อง นิทรรศการอุ่นเครื่องต่อด้วยการจัดให้ฟังเรื่อง ผีท้องถิ่นไทย อีกมากมายผ่านหูฟัง แล้วให้ผู้เข้าชมนิทรรศการลองจินตนาการวาดรูปผีที่ได้ฟังลงบนกระดาษที่จัดเตรียมไว้ แล้วนำไปติดไว้บนผนัง แบ่งปันกันว่าใครจินตนาการเป็นอย่างไร • โซนที่ 2: สวัสดีผีใหม่ผีสม่อยดง (คล้ายลิง) และผีปู่พึ้ม (ขวาสุด)เขย่าวงการ ผีท้องถิ่นไทย ให้ฟื้นกลับมาอีกครั้ง ผ่านการตีความภาพลักษณ์ของผีใหม่โดยไม่จำกัดเพียงความน่ากลัว แต่ยังเปลี่ยนให้เป็นพลังในการขับเคลื่อนจินตนาการ โดยนำเสนอเรื่องราวของมุมมองต่อผีไทยที่มีเสน่ห์และเป็นมิตรกับผู้คนมากยิ่งขึ้นพบกับภาพเขียน ‘ผีท้องถิ่น’ กว่า 30 ตน เช่น ผีม้าบ้อง (ผีภาคเหนือ) ที่สามารถแปลงกายได้ทั้งในรูปแบบของม้าตัวใหญ่ ดวงตาสีแดง ปากแสยะ ลักษณะดุร้าย ดูน่ากลัว บ้างปรากฏในลักษณะครึ่งคนครึ่งม้าโบราณว่าผีม้าบ้องจะคอยลักพาตัวเด็กน้อยที่หนีเที่ยวเล่นตอนดึก หรือไม่ก็หลอกล่อคนไปเมืองผีแล้วเข้าสิงร่าง ทำให้อวัยวะผิดแปลกไปผีกะ (ภาพสตรี) และผีปกกะโหล้ง (ภาพชายชรา)ผีปกกะโหล้ง (ผีภาคเหนือ) เป็นผีที่อาศัยอยู่ในป่าทึบ ความเชื่อและนิทานในวัฒนธรรมล้านนาสามารถปรากฏกายได้ทั้งในรูปแบบพายุ สัตว์ และชายชราน่ากลัวหรือมีผมเผ้าหนวดเครารุงรัง ในหนวดเครามีสัตว์ร้ายต่างๆ จุดเด่นคือมีเสียงร้องเป็นเอกลักษณ์ว่า “ป๊กกะโหล้ง”ผีกะ เป็นผีที่ชาวล้านนาเลี้ยงไว้เพื่อช่วยเหลือด้านสุขภาพ ทำมาค้าขายและคุ้มครองครอบครัว เชื่อว่าหากนักแสดงต้องการให้สวยจับใจคนก็ให้ผีกะเลียหน้า ถ้าเจ้าของเลี้ยงดีก็ให้คุณ ถ้าเลี้ยงไม่ดีจะให้โทษและเข้าสิงเพื่อร้องขออาหารผีเชอเยาะผีเชอเยาะ เป็นผีที่ชาวบ้านมองไม่เห็นตัว ขี่เหยี่ยวเป็นพาหนะ เข้าสิงคนได้และกัดกินคนจากภายในร่างกาย การเป็นเชอเยาะสืบทอดกันทางสายเลือด ป้องกันได้ด้วยการใส่สายสิญจน์ปลุกเสกหรือปลูกต้นระกำหน้าบ้านผีมะเร็ญก็องเวียล (ผีภาคอีสาน) ผีอารักษ์ประจำป่า ปรากฏตัวได้ทั้งในรูปแบบดวงไฟลอยไปมาช่วงพลบค่ำ หรือในรูปแบบคนแคระในช่วงกลางวัน พรานล่าสัตว์ในป่าลึกมักเห็นกลุ่มคนแคระตัวเล็กๆ เดินต้อนฝูงสัตว์‘ก็องเวียล’ แปลว่าผู้เลี้ยงสัตว์ ชาวเขมรชาวส่วยนิยมประกอบพิธีเซ่นสรวงมะเร็ญก็องเวียลเมื่อเข้าป่าล่าสัตว์ เชื่อว่าช่วยให้พบและล่าสัตว์ได้ผีตากะลายายกะลีผีญาเงาะ (ผีภาคใต้) เป็นผีป่าตามความเชื่อของชาวซาไก อาศัยอยู่ในเทือกเขาบรรทัด จังหวัดตรัง เชื่อว่าเป็นผู้ให้กำเนิดสิ่งมีชีวิต คือ คน สัตว์ ต้นไม้ เป็นเจ้าของต้นน้ำลำธารผีตากะลายายกะลี เป็นผีชราชายหญิงมีฐานะเป็นเจ้าป่าช้าผู้คุ้มครองและคุมผีในป่าช้าแห่งนั้น การบูชาเรียก ‘การซื้อที่’ หากไม่ทำ จะส่งผลเสียกับผู้เสียชีวิต ผีสองตนนี้มีที่มาจากในอดีตป่าช้าไม่ได้อยู่ในบริเวณวัด เชื่อกันว่ามีเจ้าที่ดูแล จึงต้องขออนุญาตในการปลงศพแต่ละครั้งผีหลังกลวงผีจะแกขเมาในนิทรรศการฯ ยังมีผีตะมอย ผีโขมด ผีอ๊าบ ผีมนายสโนน ผีจะแกขเมา ผีสม่อยดง ผีปู่พึ้ม ผีไก่น้อย ผีตาพุก ผีกล้วยพังลา ผีไผ่ขาคีม ผีหลังกลวง ฯลฯ รอทำความรู้จักอีกเพียบพร้อมชมผลงานการออกแบบคาแรคเตอร์ผีร่วมสมัย กว่า 90 แบบ จากศิลปินไทยรุ่นใหม่ อาทิ Autumnberry, Linghokkalom, MarkSuttipong, Ployjaploen, Tiicha, Twofeetcat ทำให้ ‘ผีท้องถิ่นไทยที่ยังไม่เคยถูกเล่า’ ดูจะคลายความขนพองสยองเกล้าลงไปอยู่พอสมควร • โซนที่ 3: เตรียมเดบิวต์พาไปสำรวจภาพรวมข้อมูลถิ่นที่อยู่ของผีท้องถิ่นไทยในแต่ละภูมิภาค พร้อมชี้ให้เห็นว่าตำนานและเรื่องเล่าท้องถิ่นที่เคยเป็นเพียงเรื่องเล่าปากต่อปาก สามารถกลายเป็นขุมทรัพย์แห่งจินตนาการ ที่พร้อมส่งต่อสู่การยกระดับและต่อยอดในโลกของอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ได้ต่อไปโดยเปิดโอกาสให้ผู้เข้าชมนิทรรศการเขียน ‘ชื่อผี’ และ ‘โลเคชั่น’ ลงบนแผ่นกระดาษโพสต์อิท แล้วแปะบนแผนที่ประเทศไทยที่เตรียมไว้ให้ เพื่อจัดเก็บเป็นข้อมูลสำหรับศึกษาเพิ่มเติมThe Untold Story เรื่องผีท้องถิ่นที่ไม่เคยถูกเล่า เทศกาลฮัลโลวีนปีนี้เข้าบรรยากาศพอดี ตรงไปร่วมสัมผัสประสบการณ์เห็น ‘ผี’ ได้ใน นิทรรศการ “The Untold Story เรื่องผีท้องถิ่นที่ไม่เคยถูกเล่า” ปลุกเรื่องเล่าจากตำนานท้องถิ่น ให้กลายเป็นขุมทรัพย์แห่งจินตนาการที่ช่วยสร้างแรงบันดาลใจและต่อยอดความเป็นไปได้ใหม่ ๆ ให้กับอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ไทยจัดแสดงระหว่างวันที่ 17 กันยายน - 22 พฤศจิกายน 2567 ตั้งแต่เวลา 10.30 - 19.00 น. (ปิดวันจันทร์) ณ TCDC กรุงเทพฯ (อาคารไปรษณีย์กลาง บางรัก) ห้อง Gallery ชั้น 1 เข้าชมฟรีแหล่งที่มาข่าวและภาพต้นฉบับกรุงเทพธุรกิจ https://www.bangkokbiznews.com/lifestyle/art-living/1151245

อ่านรายละเอียดเพิ่มเติม

คลังความรู้

รู้จัก Americo Vespucci เรือสำเภาเดินสมุทรสวยที่สุดในโลก เทียบท่าภูเก็ตให้คนไทยได้ชม

7 ลักษณะ “หัวหน้างาน” ที่ลูกน้องชิงชัง ใช้อำนาจผิดวิธี “ไม่ฟังใคร ฉันใหญ่สุด”

ครั้งแรกกับ BAB 2024 ใน พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน จากปลาหลีฮื้อข้ามประตูมังกร สู่ไฟบรรลัยกัลป์

รถไฟฟ้าสายสีแดงจากบางซื่อไปตลิ่งชัน

เอไอเอ ประเทศไทย นำทัพพลังตัวแทนผู้พิชิตคุณวุฒิ AIA Annual Convention 2024 ร่วมฉลองความสำเร็จ ณ เมืองมิลาน ประเทศอิตาลี

สำรวจพบ 71% โค้ชการเงิน – ดาว TikTok ไม่น่าเชื่อถือ

บำนาญเป๊ะปัง! เกษียณอย่างฟิน ต้องมีประกันบำนาญ

“สี่แยกธนาคารชาร์เตอร์ด” แลนด์มาร์กถ่ายภาพยอดนิยม ชมย่านเมืองเก่าภูเก็ต

ชวนสัมผัสเส้นทางมหัศจรรย์ ถนนป่าโอโซน ที่นักเดินทางสายธรรมชาติไม่ควรพลาด

เปิดตัว 30 ผีท้องถิ่นไทยที่ไม่เคยถูกเล่า ยกโขยงกันมาจากทั่วทุกภูมิภาค

หมวดหมู่คลังความรู้

คลังความรู้อื่นๆ

“โซฟิเทล กรุงเทพ สุขุมวิท” จัดโชว์งานศิลปะและกวี ร่วมฉลองครบรอบ 60 ปี พร้อมทั่วโลก

หุ้นกู้ VS พันธบัตร คืออะไร ต่างกันอย่างไร ?

“ป่าช้าวัดดอน” สุสานเก่าสมัย ร.๕ หนึ่งในตำนานชวนขนหัวลุก ที่ปัจจุบันเป็นสวนสาธารณะสุดชิล

สร้างวินัยการออมกับ “ประกันสะสมทรัพย์”

ตู้ ATM คริปโทฯ นวัตกรรมพลิกโฉมโลกการเงินดิจิทัล